رازهای معماری مایاها که هنوز دانشمندان را متحیر می نماید - عکس پارسی

معماران این تمدن بدون استفاده از و تکنولوژی های مدرن امروزی پیروز به خلق بناهایی شدند که با دقت هندسی بالا ساخته شده اند. در بعضی از این سازه ها، ارتباط مستقیمی با نجوم دیده می گردد که نشان می دهد مایاها درک عمیقی از حرکت اجرام آسمانی داشته اند. این موضوع باعث شده است که معماری مایاها همچنان یکی از چالش های بزرگ پژوهشگران باشد.

یکی از جنبه های مرموز معماری مایاها، مهندسی بی نقص آن ها در طراحی شهرها و استفاده از سیستم های پیچیده زهکشی (Drainage Systems) و آبرسانی است. بعضی از شهرهای مایا مانند تیکال (Tikal) به گونه ای ساخته شده اند که با توپوگرافی محیط سازگار باشند و بتوانند بارندگی شدید را مدیریت نمایند. علاوه بر این، معماران مایا از موادی مانند آهک برای ساخت ملات های خاصی استفاده می کردند که باعث دوام بیشتر بناهایشان می شد. هنوز تعیین نیست که آن ها چگونه ترکیب این مصالح را پیدا کردند و چه فرایندی برای تقویت سازه ها به کار می بردند. معماری مایاها بعلاوه با وجود طراحی های پیچیده و منحصر به فرد، در عین حال بسیار کاربردی بوده و برای شرایط اقلیمی منطقه ها استوایی ساخته شده است. همه این عوامل باعث شده اند که معماهای معماری مایاها هنوز هم یکی از مسائل حل نشده دنیای باستان شناسی باشد.

1. راز نحوه حمل و نقل سنگ های بزرگ در معماری مایاها

مایاها در ساخت اهرام و معابد خود از سنگ های آهکی بسیار بزرگ و سنگین استفاده می کردند که هنوز تعیین نیست چگونه آن ها را جابه جا می کردند. این تمدن هیچ گونه وسیله چرخ داری مانند ارابه نداشت و بعلاوه از حیوانات بارکش نیز استفاده نمی کرد. بعضی فرضیه ها حاکی از آن است که مایاها با استفاده از آبراه ها و غلتک های چوبی اقدام به حمل سنگ ها نموده اند، اما هیچ مدرک قطعی در این باره وجود ندارد. بعلاوه، احتمال داده می گردد که آن ها از نیروی انسانی و سیستم های شیب دار برای بالا بردن سنگ ها استفاده نموده باشند. ساخت بناهایی بزرگ بدون ابزارهای فلزی هنوز یکی از رمز و رازهای بزرگ این تمدن است.

2. سیستم زهکشی هوشمند در شهرهای مایا

یکی از جنبه های عجیب و کمتر شناخته شده در معماری مایاها، سیستم های پیچیده مدیریت آب و زهکشی است. بعضی از شهرهای مایا مانند تیکال (Tikal) و پالِنکه (Palenque) دارای کانال ها و مخازن آبی بوده اند که برای جمع آوری آب باران طراحی شده بودند. این سیستم ها به گونه ای ساخته شده اند که در هنگام بارندگی شدید از جاری شدن سیل در شهرها جلوگیری نمایند. مایاها بعلاوه از یک نوع سیمان آهکی ضدآب برای پوشش مخازن خود استفاده می کردند که باعث ماندگاری طولانی مدت آن ها شده است. این سطح از مهندسی در آن دوران، دانشمندان را شگفت زده نموده و هنوز به طور کامل رمزگشایی نشده است.

3. ارتباط معماری مایاها با نجوم و تقویم خاص آن ها

بسیاری از معابد و سازه های مایا به گونه ای طراحی شده اند که با رویدادهای نجومی هماهنگی داشته باشند. برای مثال، معبد کوکولکان (Temple of Kukulkan) در چیچن ایتزا (Chichen Itza) طوری ساخته شده که در روزهای اعتدال بهاری و پاییزی، سایه ای به شکل مار (Serpent) روی پله های آن تشکیل می گردد. این نشان دهنده دانش پیشرفته مایاها در زمینه محاسبات نجومی است. بعلاوه، بعضی از رصدخانه های مایایی مانند کاراکول (Caracol) به گونه ای طراحی شده اند که حرکت اجرام آسمانی مانند زهره (Venus) را با دقت بالا رصد نمایند. این ارتباط معماری با نجوم یکی از شگفتی های تمدن مایا است که هنوز به طور کامل درک نشده است.

4. استفاده از ملات های اسرارآمیز در ساخت وساز مایاها

مایاها برای ساخت بناهای خود از نوعی ملات آهکی استفاده می کردند که استحکام فوق العاده ای داشته و باعث دوام بالای سازه هایشان شده است. این ملات که ترکیبات دقیق آن هنوز ناشناخته است، در برابر شرایط آب و هوایی مرطوب منطقه ها استوایی مقاوم بوده و باعث شده بناهای مایاها هزاران سال باقی بمانند. بعضی دانشمندان معتقدند که مایاها از ترکیب خاصی از خاکستر آتشفشانی (Volcanic Ash) و آهک برای تقویت ملات های خود استفاده نموده اند، اما نحوه ساخت دقیق آن هنوز تعیین نیست. این فناوری پیشرفته یکی دیگر از معماهای معماری مایاها محسوب می گردد.

5. کشف اتاق ها و سازه های پنهان در اهرام مایاها

در سال های اخیر، با استفاده از فناوری لیدار (LiDAR) و رادارهای نفوذی، پژوهشگران پیروز به کشف اتاق ها و تونل های مخفی در بعضی از اهرام مایاها شده اند. این کشفیات نشان می دهد که بسیاری از این بناها دارای ساختارهای داخلی پیچیده و چندلایه بوده اند. برای مثال، در هرم کوکولکان، پژوهشگران پیروز به شناسایی یک هرم کوچک تر در داخل هرم اصلی شده اند که ممکن است یک سازه مقدس تر یا قدیمی تر باشد. این کشفیات نو نشان می دهد که معماری مایاها لایه های ناشناخته زیادی دارد و همچنان اسرار زیادی در دل خود پنهان نموده است.

6. راز شهرهای گمشده مایا در دل جنگل های انبوه

بسیاری از شهرهای مایا هنوز در دل جنگل های انبوه آمریکای مرکزی پنهان هستند و فقط تعداد کمی از آن ها کشف شده اند. به علت پوشش گیاهی متراکم و شرایط سخت جنگل های استوایی، بعضی از این شهرها به طور کامل به وسیله طبیعت بلعیده شده اند. محققان با استفاده از فناوری لیدار (LiDAR) توانسته اند شبکه های گسترده ای از شهرهای باستانی مایا را شناسایی نمایند. بعضی از این شهرها دارای خیابان های سنگ فرش شده، هرم های پنهان و حتی سیستم های آبرسانی پیچیده هستند. این کشفیات نشان می دهد که تمدن مایا گسترده تر و پیشرفته تر از آن چیزی بوده که قبلاً تصور می شد. هنوز تعیین نیست چرا بسیاری از این شهرها رها شده اند و چه اتفاقی برای ساکنان آن ها افتاده است. نظریه هایی درباره تغییرات اقلیمی، جنگ های داخلی یا بیماری های مرگبار مطرح شده، اما هنوز پاسخی قطعی برای این معما وجود ندارد. شهرهای گمشده مایا می توانند اطلاعات ارزشمندی درباره تمدن آن ها ارائه دهند. هر کشف نو، معماری مایا را پیچیده تر و شگفت انگیزتر از قبل نشان می دهد.

7. پل های سنگی مایاها که دانشمندان را شگفت زده نموده است

مایاها علاوه بر ساخت اهرام و معابد بزرگ، در زمینه پل سازی نیز مهارت زیادی داشتند. آن ها پل هایی سنگی بر روی رودخانه ها و دره ها ساخته بودند که بقایای بعضی از آن ها هنوز به جای مانده است. یکی از برجسته ترین پل های مایا در شهر یاکسچیلان (Yaxchilan) کشف شده که در زمان خود یکی از بزرگ ترین پل های دنیا بوده است. این پل از سنگ های تراش خورده ساخته شده و بدون استفاده از ملات (Mortar) در کنار هم قرار گرفته اند. مهندسی دقیق این سازه نشان می دهد که مایاها درک بالایی از نیروهای فیزیکی و تعادل وزن داشته اند. بعضی از این پل ها به قدری بادوام بودند که قرن ها مورد استفاده قرار گرفتند. تا به امروز تعیین نشده است که مایاها چگونه پیروز شدند این پل های مستحکم را بدون ابزارهای فلزی بسازند. کشف این پل ها نشان می دهد که سیستم حمل ونقل مایاها بسیار پیشرفته تر از آن چیزی بوده که قبلاً تصور می شد. هنوز بخش زیادی از این زیرساخت ها در دل جنگل ها پنهان مانده اند و منتظر کشف شدن هستند.

8. هرم های مایا که روی هرم های قدیمی تر ساخته شده اند

بسیاری از اهرام مایا دارای چندین لایه هستند و هر لایه نشان دهنده یک دوره تاریخی مختلف است. دانشمندان کشف نموده اند که مایاها معمولاً هرم های نو خود را روی ساختارهای قدیمی تر بنا می کردند. این کار احتمالاً به دلایل مذهبی یا سیاسی انجام می شد تا بناهای نو به قدرت و اعتبار بیشتری دست پیدا نمایند. در بعضی موارد، هرم های داخلی کاملاً دست نخورده به جای مانده اند و شامل مجسمه ها، نقاشی های دیواری و مقبره های پادشاهان مایا هستند. یکی از معروف ترین این موارد در معبد کوکولکان در چیچن ایتزا کشف شد که دارای دو هرم کوچکتر درون خود است. این شیوه ساخت باعث شده بعضی از رازهای معماری مایاها در دل همین هرم های چندلایه پنهان بمانند. بعضی از این بناها هنوز به طور کامل کاوش نشده اند و محتمل است که در آینده کشفیات شگفت انگیزی از آن ها به دست آید. این روش ساخت، شباهت زیادی به معماری تمدن های دیگر مانند مصریان باستان دارد، اما هیچ ارتباط مستقیمی بین این دو فرهنگ پیدا نشده است. معمای علت واقعی این روش معماری همچنان حل نشده به جای مانده است.

9. استفاده از صدا در طراحی معابد و اهرام مایا

بعضی از معابد و اهرام مایا به گونه ای طراحی شده اند که صداها را به طرز عجیبی تقویت یا تغییر می دهند. در معبد کوکولکان در چیچن ایتزا، اگر کسی در پای هرم دست بزند، پژواکی ایجاد می گردد که شبیه صدای پرنده کِتزَال (Quetzal) است. این پرنده در فرهنگ مایاها مقدس بوده و تصور می گردد که این ویژگی معماری عامدانه طراحی شده باشد. بعلاوه، در بعضی از معابد مایا، اگر کسی از یک سمت صحبت کند، صدا به وضوح در سمت دیگر شنیده می گردد. این ویژگی به قدری دقیق است که بعضی آن را با فناوری مدرن مقایسه نموده اند. هنوز تعیین نیست که مایاها چگونه به چنین درکی از آکوستیک رسیده بودند. بعضی محققان معتقدند که این ویژگی های صوتی برای مراسم مذهبی یا ارتباطات مخفیانه مورد استفاده قرار می گرفته است. محتمل است که بعضی از معابد و بناهای مایا ویژگی های صوتی بیشتری داشته باشند که هنوز کشف نشده اند. این موضوع یکی از رازهای حل نشده معماری مایاها محسوب می گردد که همچنان پژوهشگران را به چالش کشیده است.

10. سیستم های پیچیده تصفیه آب در شهرهای مایا

مایاها در زمینه تأمین آب آشامیدنی سالم بسیار پیشرفته بودند و از سیستم های تصفیه آب استفاده می کردند. در بعضی از شهرهای آن ها مانند تیکال، محققان فیلترهایی از جنس زئولیت (Zeolite) و ماسه کوارتزی (Quartz Sand) کشف نموده اند که برای تصفیه آب مورد استفاده قرار می گرفتند. این سیستم ها قادر بودند ناخالصی ها و حتی بعضی باکتری های مضر را از آب حذف نمایند. نکته جالب این است که چنین فیلترهایی امروزه نیز در تصفیه خانه های مدرن استفاده می شوند. این کشف نشان می دهد که مایاها صدها سال قبل از تمدن های دیگر به فناوری تصفیه آب دست یافته بودند. هنوز تعیین نیست که آن ها چگونه این دانش را به دست آورده بودند و آیا از روش های مشابهی در دیگر شهرهای خود استفاده نموده اند یا نه. سیستم های ذخیره و تصفیه آب مایاها به آن ها اجازه می داد در دوره های خشکسالی نیز منابع آبی مطمئنی داشته باشند. این فناوری نشان می دهد که شهرهای مایاها با دقت و برنامه ریزی مهندسی شده بودند. هنوز بسیاری از جزئیات این سیستم های تصفیه آب ناشناخته به جای مانده اند و به تحقیقات بیشتری احتیاج دارند.