توصیه جامعه شناسان به مردم؛ برای سلامت جامعه واکسن بزنید - عکس پارسی

به گزارش ایران، به اعتقاد جامعه شناسان در حال حاضر در نقطه ای قرارداریم که تصمیم تک تک افراد جامعه در ریشه کن کردن این بیماری نقش بسزایی دارد و آنهایی که به دلایل مختلفی تمایلی به تزریق واکسن ندارند باید واکسینه شوند. در مقابل بعضی دیگر از جامعه شناسان و متخصصان بر آن تأکید دارند که افرادی که واکسن نمی زنند زنجیره انتقال کرونا را تشدید می نمایند و به لحاظ جانی خسارت هایی به جامعه تحمیل می نمایند بعلاوه کارشناسان بر این باورند نشاط اجتماعی یکی از مؤلفه های اصلی سلامت روحی و روانی جامعه است که با واکسیناسیون سراسری در حال شکل گیری مجدد در جامعه است، چرا که نشاط و امید در مقایسه با دیگر خصلت های انسانی بیشترین سهم را در ایجاد معاشرت های اجتماعی دارد. آنها می گویند واکسیناسیون شروع خروج از اضطراب اجتماعی چه در ابعاد فردی و چه خانوادگی است. اما با این حال هنوز تعدادی از افراد جامعه برای تزریق واکسن شک و تردید دارند. جامعه شناسان معتقدند افراد به دلایل مختلف همانند عدم باور به اصالت علم پزشکی و تبلیغات منفی از واکسینه شدن امتناع می نمایند و این عدم تمایل منجر به ادامه شیوع کرونا خواهد شد. بعضی هم معتقدند باید قوانینی برای الزام افراد برای واکسن وضع شود.

بازگشت نشاط اجتماعی با تزریق واکسن

بعضی از پیمایش های اجرا شده نشان می دهد که درصد پایینی از افراد جامعه تمایلی به تزریق واکسن ندارند البته اکثریت افراد با این موضوع نه تنها موافق هستند بلکه یکی از مطالباتشان از دولت این است که واکسیناسیون به صورت گسترده تر و جدی تری پیگیری شود. حسین سراج زاده، جامعه شناس در این مورد می گوید: در حال حاضر در دنیای تخصصی و علمی زندگی می کنیم و حوزه پزشکی پیشرفت های بسیار زیادی نموده است. در شرایط کنونی که واکسیناسیون سراسری برای ایمنی و سلامتی افراد در حال اجرا است، مردم باید به توصیه های افراد متخصص در این حوزه توجه نمایند. بر اساس علم پزشکی و یافته های پزشکان در زمینه بیماری کرونا واکسیناسیون و مایه کوبی باعث می شود ایمنی بدن در برابر این بیماری عالم گیر افزایش پیدا کند. طی فرایند واکسیناسیون نیز شاهد تأثیر مثبت، چه از منظر بهداشتی چه از نظر روانی بوده ایم. واکسیناسیون باعث افزایش ایمنی بدن می شود و این ایمنی دو کارکرد دارد. اول اینکه امکان ابتلا به بیماری را کاهش می دهد و دوم اینکه اگر افراد به این بیماری مبتلا شوند از عوارض بیماری تا حد زیادی کاسته می شود در نتیجه احتمال مرگ را در افراد مبتلا کاهش می دهد. واکسیناسیون توضیح پزشکی روشنی دارد و افرادی که دارای دانش علمی و تخصصی نیستند باید به توضیحات متخصصان این حوزه اعتماد نمایند. واکسیناسیون تضمین نماینده بازگشت نشاط به جامعه است.

امنیت و ایمنی فردی و اجتماعی با واکسیناسیون

در دوره قاجار مردم باوری به طبابت و علوم پزشکی نداشتند. افراد در آن موقع گاه برای واکسن صف می کشیدند و گاه از آن فرار می کردند. حال در جامعه مدرن امروز نیز شاهد آن هستیم که عده ای درمقابل واکسن رفتارهای متفاوتی نشان می دهند. او در خصوص عدم تمایل افراد به واکسیناسیون می افزاید: علت اینکه چرا بعضی هنوز تن به واکسن نمی دهند را باید در ایدئولوژی و دنیا بینی این افراد جست و جو کرد. بعضی از افراد از موضع کاملاً سنتی به مسائل پزشکی نگاه می نمایند و بعضی از موضع ایدئولوژیک مخالف و منتقد پزشکی نو هستند و به دستاوردهای پزشکی آنچنان اعتقاد و اعتماد ندارند. اینها در واقع واکسیناسیون را بخشی از برنامه های پزشکی نو برای سلطه بر مردم می دانند و برای واکسیناسیون اصالتی قائل نیستند. حتی گاهی مطرح می نمایند که مدیکالی کردن جامعه از مطامع سرمایه داران سرچشمه می گیرد و هدف آنها بهره مندی و بهره کشی بیشتر از انسان ها به وسیله سیستم بهداشت است. به هر حال مادامی که چنین دیدگاهی در جامعه ای وجود داشته باشد ممکن است مخالفت هایی هم در پی آن به وجود آید. یک جامعه پس از واکسیناسیون و ایجاد ایمنی فردی در ابعاد گسترده تری به امنیت و ایمنی اجتماعی نیز منجر می شود. هم اکنون شاهد آن هستیم که کشورهایی که در زمینه واکسیناسیون ویروس کرونا پیروز بوده اند در حال خروج از بحران و برطرف محدودیت ها هستند و خوشبختانه کشور ما هم جزو این کشورهاست.

واکسیناسیون مبنای کنترل و مدیریت کرونا

کنترل و مدیریت این بیماری از سوی متولیان کشور بر پایه واکسیناسیون سراسری بنا شده اشت. یکی از عوامل مهم در اجرای اهداف کلی برای مدیریت این بیماری مراجعه افراد برای واکسیناسیون است. سراج زاده در خصوص پیامدها و مزایای واکسیناسیون سراسری توضیح می دهد: واکسیناسیون عمومی پیامدهای گسترده ای دارد اول آنکه با افزایش سلامتی افراد هزینه های درمان را کاهش می دهد، هزینه هایی که معمولاً تأمین آن برای جوامع و خانواده ها مشکل است. بعلاوه فشار اجتماعی، مالی که طی این دو سال به جامعه تحمیل شده بود را می کاهد. واکسیناسیون باعث شده امید اجتماعی جایگزین آن نا امنی و شوکی که از ابتدای شیوع تا به امروز گریبانگیر ما بوده، شود. دو سال است که ما هر روز خبر فوت گروه زیادی از افراد را می شنویم و این آمار مرگ باعث شوک و لطمات روحی عظیمی برای جامعه شده است. اگر بخواهیم از این رویه جلوگیری کنیم باید واکسن زدن را جدی بگیریم.

مطلع سازی جامعه از مزایای سلامت عمومی

سراج زاده در خصوص چگونگی تشویق افراد برای تزریق واکسن می گوید: برای متقاعد کردن افراد در زمینه واکسیناسیون ابتدا باید گفت و گوهایی عمومی درباره بهداشت عمومی صورت گیرد و بعلاوه نظام اجتماعی رسانه ای باید افراد را از ابعاد و پیامدهای رعایت و عدم رعایت قواعد بهداشتی مطلع سازند. اما با تمام این اوصاف احتمال آنکه بتوان همه افراد را متقاعد کرد کم است زیرا کسانی که از یک موضع ایدئولوژیک با واکسیناسیون مخالف هستند بر اساس واقعیت ها و استدلال ها به راحتی نظرشان را عوض نمی نمایند پس در نتیجه دولت ها به علت خیر جمعی و مصلحت و سلامت عمومی باید قوانینی وضع نمایند و همان طور که شاهد هستیم در کشور ما هم قوانینی وضع شده است و برای متخلفان حداقل انواعی مجازاتی در نظر گرفته شده است و افرادی که تن به تزریق نمی دهند از بعضی مزایای عمومی محروم خواهند شد.

وضع قوانین برای تزریق واکسن

واکسن اجباری ممنوع شود نام کمپینی بود که با امضای بیش از 51هزار نفر تشکیل شد. بهانه تشکیل این کمپین نداشتن مجوز واکسن ها، عوارض کوتاه مدت یا بلندمدت تزریق واکسن است. این جامعه شناس در خصوص نحوه برخورد با افرادی که تصمیم جدی برای عدم تزریق دارند می گوید: مخالفت با طب مدرن مسأله نوی نیست و افرادی که نظرات مخالف دارند تفکرات خود را نیز این گونه اظهار می نمایند که این حق فردی ما است که در خصوص تزریق واکسن تصمیم بگیریم و یا اینکه بگویند مسئول سلامتی ما خودمان هستیم و باور دارند نباید واکسیناسیون اجباری شود یا معتقدند برای کسانی که واکسن نمی زنند نباید محدودیت هایی ایجاد شود. این افراد در بحث، استدلال های نادرست و ناموجه بیان می نمایند. در کلام این افراد یک سوء استفاده از حق و آزادی شخصی وجود دارد که پیامدهای اجتماعی زیانبار و گسترده ای را دربر خواهد داشت. با ذکر یک مثال می توان رفتار این افراد را تشریح کرد برای مثال برای رانندگی از ما انتظار می رود قواعدی را رعایت کنیم یا رانندگی پرخطر نداشته باشیم که این قواعد تبدیل به قانون شده است و اگر کسی این قواعد را زیر پا گذارد جریمه می شود و یا متحمل مجازاتی خواهد شد. از منظر من به مسائل مربوط به قواعد پزشکی و بهداشت عمومی هم باید با همین دیدگاه برخورد شود و افراد باید از عواقب به خطر انداختن سلامت دیگران مطلع شوند. عضو یک جامعه باید بداند که زیان بیماری فردی اش ابعادی گسترده تر از ابعاد فردی دارد و فشار سنگینی به نظام پزشکی و جامعه وارد می نماید. خودمحوری در واکسیناسیون و امتناع از آن، به کلیت نظام خانوادگی نیز ضربه می زند و فرد خود محور دیگران را به علت عدم رعایت پروتکل ها و قواعد بهداشتی از جمله واکسیناسیون به خطر می اندازد. این مسائل به مسئولان یک جامعه اجازه می دهد تا قوانینی وضع نمایند که بر اساس آن افراد مجاب به رعایت اعمال بهداشت عمومی مانند واکسیناسیون شوند.

اقدام به واکسینه شدن یک فرایند شناختی

تزریق واکسن یکی از عوامل اصلی در پیشگیری و کنترل بیماری های مسری است. واکسیناسیون یک اقدام منطقی و عقلانی در پی مقابله با کروناست اما چرا بعضی برای تصمیم گیری در خصوص مصونیت از این بیماری از عقلانیت پیروی نمی نمایند.

مجید صفاری نیا رئیس انجمن روانشناسی اجتماعی ایران در این مورد می گوید: در هر جامعه ای 17 الی 18 درصد مردم از زدن واکسن امتناع می نمایند. البته در ایران آمار دقیقی از افرادی که نوبت آنها شده و واکسن نزدند وجود ندارد ولی ما در حال اجرا تحقیقاتی هستیم تا بتوانیم علت امتناع افراد از واکسیناسیون را شناسایی کنیم. اقدام به تزریق یک تصمیم برای افراد است. افراد در تصمیم گیری یک فرایند شناختی را طی می نمایند که ممکن است در این فرایند مکانیسم هایی تأثیر گذار باعث اختلال در انتخاب صحیح آنها برای تزریق واکسن شود. در این فرایند تصمیم گیری عواملی همانند شایعه هایی که در شبکه های اجتماعی وجود دارد و یا اخباری که در خصوص عوارض واکسن ها پخش شده دخیل است. غیر آنکه هنوز در جامعه ما افرادی وجود دارند که از آمپول و سوزن می ترسند. کاهش اعتماد عمومی نیز از دیگر مواردی است که در امتناع افراد تأثیر گذار است. تحقیقات نیز نشان داده در کشورهایی که اعتماد عمومی کمتر است مردم کمتر برای تزریق واکسن مراجعه می نمایند. بعضی نیز شکاک هستند و زمان یک سال و نیم را برای اثبات کارآیی یک واکسن کم می دانند.

با تزریق واکسن، روابط اجتماعی از سر گرفته خواهد شد

وی در خصوص مزایای تزریق واکسن و تأثیر آن بر جامعه می گوید: در حال حاضر واکسن کرونا توانسته مردم جامعه را به سمت زندگی عادی و طبیعی بازگرداند. هر چه جامعه از بحران های روانشناختی خارج شود و فرایند طبیعی خود را طی کند امید و نشاط در جامعه توسعه خواهد یافت. با تزریق همگانی واکسن بسیاری از معاشرت ها و روابط اجتماعی از سر گرفته خواهد شد و بسیاری از مشاغل به حالت عادی بازمی شود. زمانی که مردم رفتارها و اقدامات اجتماعی خود را از سر گیرند پیامدهای روانشناختی مانند افسردگی و غم که در دوران کرونا مردم دچار آن شده بودند کم کم از بین خواهد رفت. تجربیات کشورهایی که 70 الی 80 درصد جامعه شان واکسینه شده اند نشان می دهد که در حال عبور از محدودیت ها هستند.

از منابع ملی حمایت کنیم

بر اساس سند ملی واکسیناسیون که 20 دی سال 1399 در ستاد ملی کرونا تصویب شد، هزینه تزریق این واکسن تا رسیدن به نقطه ایمنی برای شهفرایندان رایگان خواهد بود. اما واردات و فراوری واکسن کرونا هزینه های بسیاری برای کشور در بردارد. دکتر صفاری نیا در خصوص وظیفه شهفرایندی افراد در برابر منابع ملی و ارتباط آن با واکسیناسیون این گونه توضیح می دهد: واکسیناسیون امکان رایگانی است که برای سلامتی و ایمنی جامعه فراهم شده است. بر فرض که برای هر دوز واکسن حداقل 200 هزار تومان هزینه شده باشد پس مسئولان برای تزریق سراسری واکسن هزینه های بسیاری نموده اند. این هزینه از منابع ملی صرف شده در چنین شرایطی وظیفه ایجاب می نماید که در برابر منابع ملی مسئولیت پذیر باشیم. توصیه می شود افراد با اعتماد به سیستم بهداشت کشور به هر مدل واکسنی که در دسترس است راضی باشند و بدانند برای رسیدن به نقطه هدف و ایمنی باید با اکثریت مردم همراه شوند و واکسن بزنند.

بعضی در برابر واکسینه شدن سهل انگاری می نمایند

بر اساس اعلام مسئولان وزارت بهداشت تا کنون حدود 62 درصد از مردم واکسن زده اند بعلاوه بر مبنای گفته متخصصان اگر بیش از 80 درصد جامعه واکسینه شوند امنیت و ایمنی نسبی به جامعه باز خواهد گشت.

شهلا کاظمی پور جامعه شناس در خصوص عدم مراجعه بعضی از افراد برای واکسن اینگونه توضیح می دهد: برای رسیدن به ایمنی گسترده فردی و اجتماعی احتیاج به همکاری افراد جامعه است. بعضی افراد برای واکسن نزدن بهانه تراشی می نمایند. اگر بخواهیم رفتار مردم از ابتدای پاندمی تا به امروز را آنالیز کنیم، به این نتیجه می رسیم که افراد پس از حدود دو سال در برابر این بیماری دچار سهل انگاری شده اند و این سهل انگاری به عدم تزریق واکسن نیز مربوط می شود. امتناع از تزریق به عوامل گوناگونی مربوط می شود که یکی از این عوامل در پی دگرگونی شرایط است که موجب تغییر نگرش ها شده. مردم در ابتدا ترس از ابتلا و واهمه داشتند چرا که با یک پدیده نو روبه رو شده بودند ولی زمان باعث شد از اندازه ترس مردم کاسته شود و به نحوی فکر ها برای مقابله با این ویروس به فرسایش برسد. این فرسایش فکری و عادی انگاری در همه جوامع شایع است و در کل مردم به عادت می رسند. بعضی هم تصور می نمایند که اگر تا به امروز مبتلا نشده اند پس از این هم دچار بیماری نخواهند شد؛ این طرز تفکر به تقدیرگرایی در جامعه نیز بازمی شود که از دیرباز وجود داشته است.

افراد تحصیلنموده تمایل بیشتری به واکسیناسیون دارند

او ادامه می دهد: سال هاست که در پی تحقیق روی رفتار افراد در شرایط بحران هستیم تا بفهمیم چرا واکنش مردم در شرایطی مانند اوضاع امروز که اعداد مرگ بالا می رود و افراد شاهد مرگ اطرافیان شان هستند و به تبع باید واهمه بیشتری پیدا نمایند و بیشتر به فکر مسئولیت خود در قبال دیگران باشند! برعکس عمل و رفتار می نمایند؟ البته به طور قطع ترس در افراد وجود دارد اما بر فرسایش و خستگی، سهل انگاری در رفتار آنها می چربد. مبحث بعد مربوط به شخصیت هر فرد در جامعه به عنوان شهفرایند است. با مشاهده دقیق رفتارها می توان دریافت افرادی که از سطوح تحصیلاتی بالاتری برخوردارند به مراتب به اصول حقوق شهفرایندی و رعایت پروتکل ها پایبندتر هستند. این افراد به علوم پزشکی و به دستاوردهای پزشکی در مقابله با بیماری ها تکیه دارند. افراد باید بدانند با واکسیناسیون، کرونا تا حدودی قابل مهار است.

تزریق واکسن یک وظیفه شهفرایندی

حمایت اجتماعی یکی از حلقه های طلایی سرمایه اجتماعی در کشور است. واکسیناسیون نمونه ارزنده حمایت مسئولان برای مقابله با این بیماری است. این جامعه شناس در خصوص فرایند کنترل و مدیریت کرونا با پشتیبانی مسئولان می گوید: نکته دیگر نحوه مدیریت در فرایند کنترل این بیماری است. واکسیناسیون سراسری یکی از حمایت های اجتماعی محسوب می شود که اعتماد همگانی را بالا می برد. اما یکی از دلایل عدم تمایل به واکسن پایین بودن اعتماد عمومی به مسئولان بود که با واکسیناسیون سراسری این اعتماد عمومی در حال افزایش است. این مبحث حمایت و اعتماد اجتماعی که دو اصل از سه اصل سرمایه اجتماعی است که تأثیر بسیاری در ترغیب افراد به واکسیناسیون دارد. عده ای که واکسن نمی زنند حقوق شهفرایندی دیگران را نیزنقض می نمایند. با پایبندی بر مثلث سرمایه اجتماعی که مشتمل بر سه ضلع اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی، ارتباط اجتماعی است؛ کرونا تا حدودی قابل مهار است؛ افرادی که در ابتدای شیوع افراد دائماً شکایت می کردند که مسئولان وظایف خود را انجام نمی دهند. در حال حاضر نوبت آنهاست که وظایف خود را در قبال مهار بیماری انجام دهند.