فرضیه محققان زلزله شناس درباره زلزله 7.3 سال 1369 منجیل
به گزارش عکس پارسی، باستان شناسان بر اساس نتایج حاصل از تپه مارلیک، نابودی تمدن مارلیک را به رخداد زمین لرزه ای در ابتدای هزاره اول قبل از میلاد نسبت داده اند و به اعتقاد زلزله شناسان احتمالا رخداد زلزله 31 خرداد 69 منجیل، با بزرگای 7.3 بازگشت زمین لرزه ای در این منطقه با بزرگای مشابه باشد.
به گزارش خبرنگاران، زمین لرزه رودبار -منجیل، طارم در ساعت 30 دقیقه بامداد روز پنج شنبه 31 خردادماه 1369 (برابر با 20 ژوئن 1990) در نزدیکی شهر رودبار و روستاهای تابعه در استان گیلان و شمال شرق استان زنجان در شهرستان طارم رخ داد و تا شعاع 100 کیلومتری از مرکز زمین لرزه موجب خسارات جانی و اقتصادی فراوان و ارتعاشات حاصل از امواج لرزه ای در استان های زنجان و گیلان شد و در بخش هایی از استان های آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان، قزوین و کردستان به مدت حدود 60 ثانیه احساس شد.
در این زمین لرزه علاوه بر این که حدود 37 هزار نفر جان خود را از دست دادند، بیش از 200 هزار واحد مسکونی تخریب شد و خسارات عمده ای به تأسیسات و اماکن عمومی در استان های گیلان و زنجان که متأثر از این زمین لرزه بودند، وارد آمد.
از نظر زمین ساخت صفحه ای، محل رویداد زمین لرزه در رشته کوه های البرز در شمال غرب ایران قرار داشت. این ناحیه در شمال با بلوک خزر و در جنوب با پهنه ایران مرکزی روبرو است. در بخش غربی این ناحیه محور ساختارهای زمین شناسی دارای یک روند شمال غربی-جنوب شرقی بوده که تقریباً با بخش شاقتصادی کمربند چین خورده فعال زاگرس موازی است. گسل های مهم در پهنه لرزه زمین ساختی البرز به ویژه در منطقه زلزله زده، عموماً روند خاوری باختری با اندکی تمایل به سوی شمال باختری دارند و اکثراً از نوع گسل های فشاری هستند.
این ایالت از نظر لرزه خیزی یکی از لرزه خیزترین مناطق ایران به شمار می رود و در گذشته زمین لرزه های بزرگی در آن روی داده که استان های گیلان و مازندران را متأثر نموده است. مهم ترین گسل های شناخته شده آن منطقه عبارت اند از:
گسل شمال البرز با روند شمال غرب جنوب شرق با شیب زیاد به سمت جنوب غرب
گسل لاهیجان با روند شمال شرق جنوب غرب
گسل ماسوله با روند شمال غرب جنوب شرق
گسل رودبار با روند شرق غرب با شیب زیاد به سمت شمال
گسل کولور با روند شمال غرب جنوب شرق
گسل آستارا با روند شمال جنوب
به مناسبت بیست و نهمین سالروز زلزله 31خرداد 69 منجیل از سوی دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، یادداشتی به خبرگزاری دانشجویان ایران (خبرنگاران) ارسال شد که به این توضیح است:
ایران در گذشته و اکنون یکی از منابع خطر برای زیستگاه های انسان در بیشتر نقاط فلات ایران بوده است و گسل های مشخصی در راستای رشته کوه های زاگرس در جنوب و جنوب باختری ایران، کپه داغ- قفقاز در شمال شرق- شمال ایران، رشته کوه های البرز و شمال لوت و همچنین در شرق ایران با تمرکز زلزله های تاریخی و دستگاهی وجود دارند.
لرزه خیزی فلات ایران نسبت به سرزمین های مجاور (آسیای میانه و شبه جزیره عربی) بیشتر است و مهمترین زلزله های 44 سال اخیر ایران در حد فاصله زمانی 1975 تا 2019 به این توضیح است:
| ردیف | کانون زلزله | بزرگا | زمان رخداد |
| 1 | سرخون بندرعباس | 6.1 | 1975-3-7 |
| 2 | وندیک، قائن | 6.4 | 1976-11-7 |
| 3 | خورگو بندرعباس | 7 | 1977-3-21 |
| 4 | ناغان چهارمحال و بختیاری | 6.1 | 1977-4-6 |
| 5 | طبس | 7.4 | 1978-9-16 |
| 6 | قائنات | 6.8 | 1979-1-16 |
| 7 | کوریزان | 6.6 | 1979-11-14 |
| 8 | کولی- بنیاباد، قائن | 7.1 | 1979-11-27 |
| 9 | گلباف، کرمان | 6.7 | 1981-6-11 |
| 10 | سیرچ، کرمان | 7.1 | 1981-7-28 |
| 11 | منجیل | 7.3 | 1990-6-20 |
| 12 | سفیدابه، سیستان | 6 | 1997-2-4 |
| 13 | ابراهیم آباد، فیروزآباد فارس | 5.9 | 1994-6-20 |
| 14 | راز، بجنورد | 5.9 | 1997-2-4 |
| 15 | گلستان، اردبیل | 6 | 1997-3-29 |
| 16 | اردکول، قائن | 7.2 | 1997-5-10 |
| 17 | بم کرمان | 6.5 | 2003-12-26 |
| 18 | زلزله های دوگانه ورزقان | 6.4 و 6.3 | 2012-8-12 |
| 19 | شنبه بوشهر | 6.1 | 2013-4-9 |
| 20 | سراوان | 7.8 | 2013-4-16 |
| 21 | گوهران بشاگرد | 6.2 | 2014-8-18 |
| 22 | مورموری، ایلام | 7.3 | 2017-11-12 |
زلزله باستانی در شمال رودبار
زارع با اشاره به زلزله های تاریخی رودبار، اظهار کرد: تپه مارلیک، در منطقه رحمت آباد رودبار در استان گیلان واقع شده است. این تپه بقایای یکی از قبرستان های سلطنتی گذشته ایران را که حدود اواخر هزاره دوم تا اوایل هزاره اول پیش از میلاد در این نواحی حکومت می کردند، در بر دارد. تپه مارلیک یکی از تپه های پنج گانه ای است که در دره گوهر رود واقع شده است.
وی با بیان اینکه این تپه در سال های 1340 و 1341 از طریق هیأت حفاری مشترک اداره کل باستان شناسی و دانشگاه تهران مورد حفاری نهاده شد، یادآور شد: آثار باستانی این تپه ضمناً یک آنالیز علمی که در نواحی منطقه رحمت آباد رودبار انجام می شد، آنالیز و پس از آگاهی از اهمیت آثار مدفون در دل این تپه عملیات حفاری در آن آغاز شد.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی، تپه مارلیک را شامل یک تپه طبیعی سنگی دانست که در بالای آن و سطح تپه در منطقه ای که حدود 135 متر طول و 80 متر عرض دارد، ادامه داد: در این منطقه تعداد 53 آرامگاه ساخته شده از سنگ و ملات گل در یک لایه باستانی نهاده شده بود و به نظر می رسد که اقوام مارلیک یکی از گروه های اولیه هند و ایرانی بودند که بعدها در مدارک تاریخی از آنها به نام ماردها یا اماردها ذکری آمده است.
زارع افزود: این اقوام به نظر می رسد در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد مسیح به ارتفاعات دامنه های شاقتصادی البرز در حوزه جنوبی دریای کاسپین وارد شده و در مناطق کوهستانی مستقر شدند. این اقوام حکومت مقتدر و پیشرفته ای را از نظر هنر و صنایع تشکیل داده و از تپه مارلیک به عنوان محل آرامگاه سلاطین خود، از قرن چهاردهم تا قرن دهم پیش از میلاد استفاده کردند.
وی تاکید نمود: زنده یاد استاد دکتر عزت الله نگهبان نابودی تمدن مارلیک را به رخداد زمین لرزه ای در ابتدای هزاره اول قبل از میلاد (حدود 3000 سال قبل) نسبت داده است. از این رو می توان رخداد زلزله 31 خرداد 69 منجیل، با بزرگای7.3 را به احتمال به بازگشت زمین لرزه ای در همان منطقه با بزرگای مشابه نسبت داد.
منبع: خبرگزاری ایسنا