چرا بعضی افراد خواب های رنگی می بینند و بعضی نه؟ - عکس پارسی

1- تأثیر رسانه های تصویری بر خواب های رنگی

مطالعات نشان داده اند که افرادی که در دوران کودکی بیشتر تلویزیون های سیاه و سفید تماشا نموده اند، بیشتر خواب های سیاه و سفید می بینند. در مقابل، کسانی که از ابتدا تلویزیون رنگی دیده اند، معمولاً خواب های رنگی دارند. این موضوع نشان می دهد که حافظه بصری و تجربیات اولیه تأثیر زیادی بر نحوه درک رنگ ها در خواب دارند. این یافته به خوبی نشان می دهد که فکر انسان چگونه اطلاعات بصری را در طول زمان پردازش و ذخیره می نماید.

2- ارتباط سن با رویاهای رنگی

تحقیقات نشان داده اند که افراد مسن تر (به ویژه کسانی که قبل از دهه 1960 به جهان آمده اند) بیشتر خواب های سیاه و سفید می بینند. این موضوع احتمالاً به علت تأثیر رسانه های قدیمی و تلویزیون های سیاه و سفید در دوران کودکی آن ها است. اما در میان جوان ترها، خواب های رنگی بسیار رایج تر است و کمتر کسی تجربه تماشا رویاهای سیاه و سفید را دارد. این تفاوت، نشان دهنده تأثیر محیط فرهنگی و فناوری بر درک بصری در خواب است.

3- تأثیر خلاقیت فکری بر رنگ خواب ها

افرادی که قوه تخیل قوی تری دارند و در زمینه های هنری و خلاقانه فعالیت می نمایند، بیشتر خواب های رنگی و حتی با جزئیات پیچیده تر می بینند. پژوهش ها نشان داده است که افرادی که نویسنده، نقاش یا طراح هستند، بیشتر رویاهایی با رنگ های روشن و ترکیب های غیرمعمول تجربه می نمایند. این موضوع نشان می دهد که فکر خلاق می تواند حتی در خواب نیز به فراوری تصاویری متفاوت و خاص بپردازد.

4- نقش استرس و احساسات در رنگ رویاها

احساسات قوی مانند اضطراب، شادی یا ترس، می توانند بر نحوه ادراک رنگ ها در خواب تأثیر بگذارند. بعضی افراد گزارش داده اند که هنگام تجربه استرس شدید، خواب هایشان به رنگ های تیره تر و کم رنگ تر تغییر نموده است. در مقابل، کسانی که احساسات مثبت و آرامش بیشتری دارند، خواب هایی با رنگ های روشن تر و زنده تر می بینند. بنابراین، رویاهای رنگی نه تنها نشان دهنده نحوه پردازش اطلاعات در مغز، بلکه بازتابی از احساسات درونی افراد نیز هستند.

5- ارتباط بین حافظه و رنگ در خواب

رنگ ها در خواب ممکن است نشانه ای از خاطرات و تجربیات ذخیره شده در حافظه باشند. تحقیقات نشان داده اند که خاطرات مهم و تأثیرگذار، معمولاً به رنگ دیده می شوند، درحالی که خاطرات روزمره و کم اهمیت ممکن است در خواب های سیاه و سفید ظاهر شوند. این موضوع نشان می دهد که مغز در هنگام خواب، اطلاعاتی را که از نظر احساسی یا معنایی مهم تر هستند، به شیوه ای متفاوت پردازش و نمایش می دهد.

6- خواب های رنگی و تأثیر تغذیه بر آنها

مطالعات نشان داده است که نوع تغذیه می تواند بر محتوای خواب و حتی رنگ های موجود در رویاها تأثیر بگذارد. بعضی تحقیقات حاکی از آن است که مصرف غذاهای غنی از ویتامین B6 می تواند موجب افزایش وضوح و رنگارنگ شدن خواب ها گردد. این ویتامین در موادی مانند موز، ماهی، و غلات کامل یافت می گردد و نقش مهمی در تبدیل تریپتوفان به سروتونین دارد که بر کیفیت خواب تأثیر می گذارد. علاوه بر این، بعضی گزارش ها نشان داده اند که افرادی که شب ها غذاهای تند یا سنگین مصرف می نمایند، رویاهایی شفاف تر و گاه غیرمعمول می بینند. ارتباط این پدیده احتمالاً به علت تأثیر مواد غذایی بر متابولیسم بدن و افزایش فعالیت مغز در هنگام خواب است. از سوی دیگر، کمبود بعضی ویتامین ها و مواد معدنی مانند منیزیم و روی ممکن است باعث افزایش خواب های بی رنگ و غیرشفاف گردد. بعلاوه، بعضی تحقیقات نشان می دهد که افرادی که رژیم های غذایی کم کالری دارند یا به طور موقت گرسنگی را تجربه می نمایند، رویاهای پررنگ تر و زنده تری مشاهده می نمایند. این موضوع نشان می دهد که عملکرد مغز در پردازش رنگ ها می تواند مستقیماً تحت تأثیر شرایط تغذیه و سطح انرژی بدن باشد. بنابراین، تغذیه سالم نه تنها بر کیفیت خواب، بلکه بر رنگ و وضوح رویاها نیز تأثیر دارد.

7- نقش ژنتیک در رنگی بودن خواب ها

تحقیقات علمی نشان می دهد که عوامل ژنتیکی می توانند در مشخص اینکه فرد بیشتر خواب های رنگی می بیند یا سیاه و سفید، نقش داشته باشند. بعضی افراد به علت ترکیب ژنتیکی خاصی که در نحوه پردازش اطلاعات بصری و ذخیره سازی حافظه دارند، تمایل بیشتری به تماشا خواب های رنگی دارند. مطالعات دوقلوها نشان داده است که اگر یکی از دوقلوهای همسان خواب های رنگی و زنده ببیند، احتمال زیادی وجود دارد که دیگری نیز تجربه مشابهی داشته باشد. این مسئله نشان می دهد که علاوه بر تأثیرات محیطی، ساختار ژنتیکی مغز نیز در این زمینه نقش ایفا می نماید. از سوی دیگر، بعضی محققان معتقدند که اندازه سلول های مخروطی شبکیه (Cone Cells) که مسئول تشخیص رنگ ها هستند، می تواند بر نحوه درک رنگ در خواب تأثیرگذار باشد. بعضی افراد دارای حساسیت بالاتری نسبت به رنگ ها در بیداری هستند که این موضوع ممکن است در خواب آن ها نیز منعکس گردد. بعلاوه، ژنتیک بر اندازه ترشح ملاتونین و سروتونین تأثیر دارد که می تواند در تنظیم خواب و کیفیت رؤیاها نقش کلیدی ایفا نماید. این یافته ها نشان می دهد که شاید بعضی افراد به طور طبیعی بیشتر از دیگران خواب های رنگی را تجربه نمایند.

8- تأثیر آسیب های مغزی بر رنگ رویاها

بعضی تحقیقات نشان داده اند که آسیب های مغزی و مسائل عصبی می توانند بر نحوه تماشا رنگ ها در خواب تأثیر بگذارند. افرادی که دچار ضربه های مغزی (Traumatic Brain Injury - TBI) شده اند، گاهی خواب هایی متفاوت از قبل تجربه می نمایند که ممکن است شامل رنگ های غیرعادی یا رویاهای کاملاً سیاه و سفید باشند. این تغییرات معمولاً به علت تأثیر آسیب های مغزی بر ناحیه قشر بینایی مغز (Visual Cortex) رخ می دهد که وظیفه پردازش تصاویر را بر عهده دارد. بعضی گزارش ها نشان داده اند که افرادی که در گذشته دچار آسیب در ناحیه پس سری مغز شده اند، ممکن است رنگ ها را در خواب کمتر تجربه نمایند. بعلاوه، بعضی اختلالات عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر باعث کاهش توانایی مغز در پردازش رنگ در خواب می شوند. از سوی دیگر، بعضی از بیمارانی که پس از آسیب مغزی دچار سندرم بینایی پس از آسیب (Post-Traumatic Vision Syndrome - PTVS) شده اند، در خواب های خود رنگ هایی غیرطبیعی، بسیار روشن یا کمرنگ تر از حد معمول می بینند. این موضوع نشان می دهد که بینایی در خواب می تواند مستقیماً تحت تأثیر عملکرد مغز و آسیب های احتمالی قرار بگیرد.

9- خواب های رنگی در افراد نابینا

افرادی که نابینا به جهان آمده اند، خواب هایی متفاوت از افراد بینا تجربه می نمایند، اما اگر فردی بعد از چند سال بینایی خود را از دست بدهد، ممکن است همچنان خواب های رنگی ببیند. در کسانی که از بدو تولد نابینا هستند، رویاها بیشتر شامل صدا، لمس، بو و احساسات هستند، اما افرادی که بعدها نابینا شده اند، بسته به زمانی که بینایی خود را از دست داده اند، ممکن است همچنان خواب هایی با عناصر بصری داشته باشند. بعضی گزارش ها نشان داده است که اگر فردی تا سنین نوجوانی بینایی داشته باشد، احتمال بیشتری دارد که تا مدت ها پس از نابینا شدن، خواب های رنگی ببیند. این موضوع به این علت است که مغز اطلاعات بصری را در طول زندگی ذخیره می نماید و حتی پس از نابینا شدن، این اطلاعات همچنان در ناخودآگاه باقی می مانند. بعلاوه، در نابینایان مادرزاد، قشر بینایی مغز هنوز فعال است اما به جای پردازش رنگ ها، بیشتر در پردازش اصوات و احساسات لمسی نقش دارد. این موضوع نشان می دهد که مغز حتی در غیاب بینایی، همچنان در کوشش برای ایجاد تصاویری در فکر است، اما آن ها را به شیوه ای متفاوت از افراد بینا تجربه می نماید.

10- خواب های رنگی و تأثیر داروها بر آن ها

بعضی داروها و مواد شیمیایی می توانند بر نحوه تماشا رنگ ها در خواب تأثیر بگذارند. برای مثال، داروهای ضدافسردگی مانند SSRIها (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) که سطح سروتونین را در مغز افزایش می دهند، ممکن است باعث افزایش وضوح و رنگارنگ تر شدن رویاها شوند. از سوی دیگر، بعضی داروهای آرام بخش یا ضداضطراب مانند بنزودیازپین ها (Benzodiazepines) می توانند باعث کاهش شدت رنگ ها در خواب شوند. بعلاوه، داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارند، مانند بعضی از داروهای ضدروان پریشی یا داروهای خواب آور قوی، ممکن است رویاها را سیاه و سفید، کدر یا کمتر شفاف نمایند. علاوه بر این، بعضی داروهای محرک مانند آمفتامین ها (Amphetamines) می توانند باعث افزایش فعالیت مغزی و در نتیجه رویاهای روشن تر و شدیدتر شوند. بعضی افراد گزارش نموده اند که پس از قطع مصرف داروهای خاص، خواب های آن ها برای مدتی تغییر نموده و رنگارنگ تر یا شفاف تر شده است. بنابراین، استفاده از داروها می تواند بر عملکرد مغز در هنگام خواب تأثیر گذاشته و تجربه رنگ در خواب ها را دستخوش تغییر کند.