چرا محمود فکری، نَخواستنی بود؟ - عکس پارسی

خبرنگاران؛ امیر حسن خدیر- استقبال بازیکنان و طرفداران تیم فوتبال استقلال از کنار گذاشتن مثلث محمود فکری، پرویز مظلومی و صمد مرفاوی از راهنمایی و سرپرستی استقلال و جایگزینی فرهاد مجیدی را تنها نمی توان به نتایج و نوع بازی استقلال در این چند ماه یا گفتار و رفتار محمود فکری یا لذت نبردن طرفداران نسبت داد اگرچه اینها همه هست.

محمود فکری را در یک کلمه می توان نخواستنی دانست و اگرچه محبوبیت، برای تضمین موفقیت فرهاد مجیدی در دورۀ جدید کافی نیست اما خواستنی شدن یک بازیکن یا مربی هم به آسانی به دست نمی آید و در بیان تفاوت صندلی فکری و مجیدی نزد طرفداران، این جملۀ طعنه آمیز طرفدار مشتاقی که از راه دور خود را به محل تمرین استقلالی ها رسانده بود قابل تأمل است اگرچه می دانیم از اغراق خالی نیست: باختن با فرهاد مجیدی بهتر از بردن با فکری است!

دربارۀ دلایل ناکامی و نامحبوبی محمود فکری و دستیاران او که در قالب یک مثلث آمده بودند تا از فرصت ممنوعیت استخدام مربی خارجی بیشترین بهره را ببرند این 10 مورد را می توان یادآور شد:

1. چنان که پیش از این و قبل از کنار گذاشتن میلیچ هم به صراحت نوشتم، فکری و مرفاوی و مظلومی خارجی ستیزند و با بازیکن خارجی میانه ای ندارند (نیمکت استقلال، ضد خارجی است). چون از کار کردن با آنها معذب اند و احساس می نمایند متاعی برای ارایه به آنها در چنته ندارند. از این رو کنارشان می گذارند تا در معرض مقایسه قرار نگیرند. در باشگاه خصوصی که پول کلانی برای خرید بازیکن پرداخت شده مربی به سادگی نمی تواند بازیکن را کنار بگذارد اما خرج که از کیسۀ مهمان باشد، حاتم طایی شدن هم آسان می گردد!

2. محمود فکری ارتباط مناسبی با بازیکنان نداشت. فقدان کاریزمای لازم از همان ابتدا هویدا بود و البته بر بازیکن قدیمی و وفاداری که جامۀ مربی گری پوشیده نباید خرده گرفت. انتقاد به کسانی است که او را برگزیدند و برکشیدند.

در یک فیلم سینمایی تا بازیگر دیالوگ مورد نظر کارگردان را بر زبان نیاورد و آنچه را که کارگردان خواسته اجرا نکند برداشت ها تکرار می گردد ولو 20 بار. فیلم، متعلق به کارگردان است و همه جا حضور دارد تا بازی بگیرد. در فوتبال اما هر قدر هم مربی قبل از بازی و بین دو نیمه نکاتی را بگوید و طرحی را بریزد باز، بازیکن است که در میدان بازی می نماید و اصطلاحا بازی را در می آورد. اگر دل بازیکن با مربی نباشد هر قدر هم او بیرون زمین داد و فریاد و تقلا کند به گوش بازیکن نمی رود.

بازیکن باید سرمربی را دوست داشته باشد، قبول داشته باشد و به او باور داشته باشد. غیر این اگر باشد با ارجاع به کمیتۀ انضباطی تنها نقار و کینه برتری می گیرد.

محمود فکری در این چند ماه یک رکورد شگفت آور در فرستادن بازیکنان به کمیتۀ انضباطی به جای گذارد. قصه هم فقط بی نظمی بازیکن نیست که تازه اگر مربی جاذبه و جذبه داشته باشد احتیاج به این کارها نیست. این که در یک بازۀ کوتاه هم هروویه میلیچ را به کمیته انضباطی بفرستی و هم فرشید اسماعیلی، فرشید باقری، سیاوش یزدانی و مهدی قایدی را یعنی قادر به ایجاد ارتباط مناسب با بازیکنانی نیستی که نصف سن مربی را دارند. مثل معلمی که مدام شاگردان خود را به دفتر و نزد ناظم بفرستد و خود از عهدۀ ادارۀ کلاس برنیاید.

(همان هفته دوم کار او با شیخ دیاباته به مشاجره کشید. بازیکنی که به ادب و متانت شهرت داشت).

3. تغییر مدام سیستم بازی هم نشان می داد محمود فکری طرح ذهنی ندارد تا به اجرا بگذارد و می خواهد در عمل کاستی ها را برطرف کند و در زمین به دنبال طرح است. این بی ثباتی در حالی است که در فوتبال مدرن مربیان به ثبات سیستم خود بسیار حساس اند و در قبال آن وسواس دارند.

مضحک تر از همه وقتی بود که در پاسخ به این پرسش که چرا مدام سیستم بازی را تغییر می دهد با تبختر گفت: من به سیستم ها اعتقاد ندارم و می خواهم 22 محمود فکری داشته باشم!

به یاد آوریم که وقتی از استراماچونی سؤال شد آیا تصور نمی کنید سه پنج دو برای تیم شما مناسب نیست، مرد ایتالیایی در جواب گفت: آن قدر پافشاری می کنم تا جا بیفتد. اشکالات با تمرین بیشتر کم می گردد.

این حرف را کسی می زد که سابقۀ نشستن روی نیمکت اینتر میلان را داشت و با مزه این که فکری خود را با استراماچونی مقایسه می کرد و بر اساس امتیازات جمع آوری شده به مقایسۀ دستمزد می پرداخت.

با چهار، سه، سه آغاز کرد. تا یک باخت داد آرایش تیم به چهار، چهار، دو تغییر یافت. دو بازی هم سه، پنج، دو بازی کرد و در سرانجام به چهار، چهار، دو رسید! یک رویکرد کم نظیر که نشان می داد جناب فکری، فکری پشت این تصمیمات ندارد.

4. اشتباه فاحش دیگر فکری این تصور بود که همۀ بازیکنان باید حداقل برای یک بار فیکس بازی نمایند. در حالی که طبیعت بعضی بازیکنان این است که یار ذخیره باشند و در همان دقایق محدود و کمتر از کل بازی که وارد زمین می شوند نقش آفرینی می نمایند و گل به ثمر می رسانند.

استراماچونی، رضاوند و سجاد آقایی را به عنوان یار ذخیره به زمین می فرستاد و نتیجه می گرفت. همین سجاد - که استقلال او را به راحتی از دست داد- در بازی هایی که به عنوان ذخیره وارد میدان شد بارها گل زد یا نوع استفادۀ فرهاد مجیدی از ارسلان مطهری به عنوان یار تعویضی. دیاباته اما به عکس وقتی فیکس بازی می کرد مؤثر تر بود تا وقتی به عنوان یار تعویضی می آمد (بحث مصدومیت البته جداست).

محمود فکری در دوران بازی هم به هوش بالا شهرت نداشت و بیشتر از جسم خود مایه می گذاشت و به عنوان مربی هم توقع داشت بازیکن، جان بکَند نه این که هوش مندانه بازی کند.

مثالی هست که می گویند بازی فوتبال مثل نواختن پیانوست. چون پیانو را هم چند نفر حمل می نمایند ولی یک نفر می نوازد!

آقای فکری گویا بازیکنانی را دوست داشت که پیانو را حمل نمایند نه آن که پای آن بنشینند و قطعه ای را اجرا نمایند.

5. چون ویروس کووید 19 مانع حضور تماشاگران در ورزشگاه ها شده محمود فکری هم شاید تصور می کرد این یک فرصت برای اوست تا بی اعتنا به خواست تماشاگر و طرفدار کار خود را انجام دهد. نه نگران هو باشد، نه تشویق بازیکنی که او به میدان نمی فرستد و نه حیا کن و رها کن ها.

درست است که طرفدارو تماشاگر نبود اما صفحات مجازی بود و هست. با این تفاوت که در ورزشگاه شعاری می دادند و می رفتند ولی در فضای مجازی هستند و یک گروه کوچک می تواند تأثیرگذار باشد. محمود فکری اما هیچ طرح و برنامه ای در این زمینه نداشت. انگار در خلأ بازی می نمایند و وظیفه جلب نظر و قانع کردن طرفدار را ندارند. چون اساساً به این جهان تعلق ندارد. تازه خود او بهتر از دو مربی سابق و در این فصل دستیار او - مظلومی و مرفاوی - بود.

6. چنان که در ابتدا گفته شد نقد اصلی به انتخاب نمایندگان است و می توان پرسید با کدام معیار و شاخص، محمود فکری انتخاب شد؟ دوران طولانی کاپیتانی استقلال آیا کافی بود؟

با کدام سابقۀ مربی گری؟ به صرف 10 بار راهنمایی تیم نساجی و آوردن نفت مسجد سلیمان به لیگ برتر آیا می توان تیمی با سابقۀ قهرمانی آسیا و با میلیون ها طرفدار را به چنین مربی یی سپرد؟

تصور کنید یورگن کلوپ مربی لیورپول را که به خاطر نتایج ضعیف، انتظارات را برآورده ننموده در آخر فصل کنار بگذارند و به جای او وقتی مربی نوریچ سیتی تیم خود را به لیگ برتر آورد، او را بیاورند حال آن که در لیورپول به اسطورۀ خودشان - استیون جرارد- هم اطمینان نکردند چون فضای مربی گری در آن متفاوت است.

در ایران هم پرسپولیس و استقلال همین شرایط را دارند و تیم را به هر بازیکن سابقی نمی توان سپرد و تماشاگر تحمل نمی نماید.

7. مشکل اصلی البته به خاطر قانون منع استخدام مربی خارجی و نوسانات ارزی و گرفتاری های اقتصادی ناشی از تحریم هاست. تحریم، ضد توسعه است و کشور را به عقب می راند و در فوتبال با منع مربی خارجی به سبب تعهدات ارزی و مشکل در انتقال پول خود را نشان داده است.

فوتبال، پدیده ای اجتماعی است و جزیره ای جدا از جامعه و اقتصاد نیست. اگر مجال بود هرگز همای سعادت بر شانه محمود فکری نمی نشست که خود در دوران بازی از هیچ مربی خارجی بهره نبرده و مربیان او دستیاران این فصل او بودند: صمد مرفاوی و پرویز مظلومی و البته مرحوم پورحیدری و امیر قلعه نویی.

در سال های نه چندان دور از کلاس دتمار کرامر بود که مربیانی چون محمد صلاحی، حسن حبیبی، ناصر ابراهیمی، بهمن صالح نیا و پرویز ابوطالب تحویل فوتبال ایران شدند. اصغر شرفی در اروپا و خاصه انگلیس دوره دید و سه ماه به عنوان ناظر تمرین از تمرینات باب هیسلی مربی وقت لیورپول نت برمی داشت و این تجربه ها را به تیم ملی آورد. یا بگذارید به عباس رضوی اشاره کنم که قبل از آن که سرمربی استقلال گردد یاری مربی واشاش مجارستان بود.

یا جلال طالبی شدیدا مصدوم را برای عمل پا به انگلستان فرستادند. باشگاه تاج اما سرمایه خود را هدر نداد و وقتی دیدند نمی تواند بازی کند از او خواستند از این فرصت بهره ببرد و بالاترین دوره های مربی گری را در همان یک سال گذراند و با این اندوخته بود که در برگشت، سرمربی دارایی شد که در آن دوران تیم بزرگی بود.

مثال بارزتر حسن حبیبی است. شاگرد ممتاز کلاس دتمار کرامر که سرمربی پاس شد و این تیم را در رقابت با تیم هایی که از مربی خارجی استفاده می کردند دو سال پیاپی قهرمان جام تخت جمشید کرد.

دتمار کرامر که مربی بایرن مونیخ بود حبیبی را دعوت کرد و ناظر تمرین شد و نگفت من که دو بار قهرمان جام تخت جمشید شده ام ناظر تمرین شوم؟ پیشنهاد را پذیرفت و میوۀ شیفتگی یادگیری این بود که در بازگشت به سرمربی گری تیم ملی فوتبال ایران هم رسید. مشکل ما در عرصه های مختلف، تصور همه چیز دانی یا بی احتیاجی از یادگیری است.

آقای فکری اما چه سابقه ای دارد؟ در کدام کلاس به جز کلاس های امیرحسین پیروانی شرکت نموده است؟ امیرحسین پیروانی البته دانا و پرمایه است اما آیا جناب فکری توشه ای اندوخت؟

8. کادری که برای همکاری انتخاب کرد هم در ناکامی فکری بی تقصیر و بی تأثیر نبود. انتخاب های او بیشتر به ادای دِین و رفیق بازی می مانست اگر به حساب این نگذاریم که می خواست خاطر خود را از آلترناتیوهای احتاقتصادی در صورت ناکامی آسوده کند.

صمد مرفاوی کدام موفقیت را کسب نموده و چه حرفی دارد جز این که هر شکست را به فضای مسموم فوتبال نسبت دهد؟ چه گلی زده به سر تیم هایی که سرمربی شان بوده که فکری توقع داشت برای او بزند؟

امید دفتری را با کدام سابقه آورد؟ دربارۀ حنیف عمران زاده و آرش برهانی احتیاج به شرح نیست. مگر می توان هر بازیکن سابق را وارد کادر مربی گری کرد؟

سعید عزیزیان را هم در حالی مربی دروازه بانان کرد که با بازیکنان اصطکاک داشت و مجموعۀ عوامل سبب شد که رشتۀ کار از دست محمود فکری خارج گردد.

9. پرهیز فرهاد مجیدی از تکرار این نوع چیدمان و دعوت از فراز کمالوند نشان می دهد که او راه متفاوتی برگزیده است.

فراز در مدیریت فنی سابقه و تجربۀ بالایی دارد و می داند با هر بازیکن چگونه رفتار کند. جاسم کرار با هر تیمی که در آن بازی کرد به مشکل برخورد جز تیم هایی که فراز کمالوند بالای سر آنها بوده است.

خود فرهاد چون می داند در کنفرانس های خبری و رو در رویی با خبرنگاران ضعف دارد شخصی را به کادر اضافه نموده تا این ضعف را بپوشاند.

کاری که محمود فکری نکرد و در رودربایستی مانده بود.

10. این نکتۀ سرانجامی هم قابل ذکر است که در فوتبال ایران اتفاقات و رفتارهایی را شاهدیم که نشان می دهد عطش پول یا صندلی و موقعیت یا توهم بر عشق یادگیری و لذت می چربد.

فرهاد مجیدی برای دستیاری و ارتباط رسانه ای ابتدا قربانی را در نظر داشت ولی پیروز تا دید نفر سوم خواهد بود نه دوم، انصراف داد و فراموش کرد حضور در استقلال در هر سمت، رؤیای کودکی او بوده است. یا ساکت الهامی که چون یک بار سرمربی شده گفته تا آخر عمر دیگر دستیار کسی نخواهم شد! (در ایران همه دوست دارند رییس باشند و نفر اول).

برای این که نام بردن و مثال های متعدد از مربیان خارجی این ذهنیت را ایجاد نکند که از داخلی ها غافلیم به بهانۀ آنچه ساکت الهامی گفته می توان یاد کرد از عاشقان یادگیری و یاد دادن: مردانی چون حسن حبیبی، اصغر شرفی، جلال طالبی و ناصر ابراهیمی.

همۀ اینها را نوشتم تا بگویم مشکل محمود فکری نتایج او نبود تا بعضی مقایسه نمایند یا بگویند باید فرصت می یافت. او لذت تماشا و پی گیری فوتبال را البته ناخواسته و به سبب تجربۀ کم و آموزش ناکافی از طرفداران گرفته بود تا جایی که بعضی بردن با او را هم دوست نداشتند. فوتبال با روح و جان بازیکن و طرفدار سر و کار دارد و امری مکانیکی نیست. مهم ترین غفلت و خطای محمود فکری همین بود وگرنه برد و باخت همواره هست.

-